Grote ring van Brussel

De grote ring van Brussel kwam in de loop van de jaren 1970 tot stand. Het doorgaand verkeer werd vanaf dat moment om de hoofdstad heen geleid. Tot dan vervulde de zogenaamde 'middenring' deze functie. Door het heftig verzet in de zuidelijke gemeenten van de agglomeratie bleef het vak Drogenbos-Oudergem van de grote ring echter onafgewerkt.

Snel naar: Besluitvorming en aanleg | Evolutie van het verkeer

Besluitvorming en aanleg

Het idee van een autosnelweg rondom de Brusselse agglomeratie dateerde al van 1949, toen het opgenomen werd in het autosnelwegenprogramma (kaart) van directeur-generaal Hondermarcq. Volgens de vanaf 1952 opgestelde ontwerpen, goedgekeurd bij koninklijk besluit van 25 februari 1959, moest de weg vertrekken aan het Vierarmenkruispunt te Tervuren, een boog beschrijven langs het noorden en het westen van Brussel om tenslotte ten zuiden van het Terkamerenbos aan te sluiten op de Terhulpsesteenweg. Nadat de kleine ring eind jaren 1950 van tunnels was voorzien (om het verkeer snel doorheen de stad naar de wereldtentoonstelling te leiden) en er tegelijkertijd een kort stukje van de grote ring was aangelegd tussen Groot-Bijgaarden en Strombeek-Bever, kon Brussel wachten en lagen de prioriteiten voorlopig elders.

Pas onder minister van Openbare Werken Jos De Saeger werden de werkzaamheden voortgezet. Hij vertrouwde de financiering van de werken toe aan de Intercommunale E5, voor wat betreft het vak Tervuren-Diegem, en aan de Intercommunale B1, voor de resterende vakken. Hoewel de Belgische Wegenfederatie sterk aandrong op het wegwerken van de Brusselse 'bottleneck', werd de voltooiing pas in 1975 geprogrammeerd. Budgettaire beperkingen vanaf 1973 zorgden voor vertraging, maar toch kon de gehele ring worden opengesteld in 1978. De oude verkeerswisselaars van Groot-Bijgaarden, Strombeek-Bever en Diegem wachtte nog een reconstructie, die voltooid werd halverwege de jaren 1980.

De omvorming van de verkeerswisselaar te Groot-Bijgaarden. De rotonde, die al van 1957 dateerde, maakte plaats voor een ingewikkeld knooppunt dat eigenschappen van een turbine- en een sterknooppunt combineert.

Het vak Tervuren-Waterloo, dat op dit moment tevens deel uitmaakt van de grote ring, draagt niet het statuut van autosnelweg maar is een gemoderniseerd stuk van de tussen 1830 en 1850 aangelegde N227 (Mechelen-Waterloo). Rond 1970 werd het op tweemaal twee rijstroken gebracht, maar de gelijkvloerse kruisingen bleven bestaan. De toenemende verkeersdrukte noopte ertoe deze kruispunten in de tweede helft van de jaren 1980 te ondertunnelen, waardoor er merkwaardige en gevaarlijke situaties ontstonden op ondermeer het Leonardkruispunt. Het doorgaande verkeer op zowel de E411 als de grote ring kan er de tunnels gebruiken, maar verkeer dat van de ene op de andere weg wilde geraken, dient zich door een ingewikkeld kluwen van kruispunten en verkeerslichten te worstelen.

De grote ring aan het knooppunt Machelen. Op de achtergrond begint het Viaduct van Vilvoorde.

Iedereen zag de noodzaak in van een grote ring rondom de hoofdstad. Het zuidelijk vak, gelegen tussen de E19 en de Terhulpsesteenweg, kon echter niet ontsnappen aan de almaar groeiende contestatie tegen de autosnelwegen vanaf het begin van de jaren 1970. De ring zou het zuiden van de dichtbevolkte gemeente Ukkel aandoen, alsook een stukje van het Zoniënwoud. Men zag deze weg als één van de vele stedelijke autosnelwegen die De Saeger in Brussel wilde aanleggen, en dus rees er al gauw verzet. Al in 1972 zag de minister bijgevolg af van de verwezenlijking van dit gedeelte. De al eerder voorziene A202 tussen Haut-Ittre en Waterloo werd nu opgenomen in het ringtraject; een gekunstelde oplossing, want deze lange omweg vormde allerminst een alternatief voor het noordelijke vak. Kennelijk bleef er in Brussel ongerustheid bestaan, want voor de gemeenteraadsverkiezingen in 1976 plaatsten enkele politieke partijen de afschaffing ervan in hun programma. Het gewestplan, dat drie jaar later werd goedgekeurd en waarin de ring dan ook niet meer voorkwam, maakte de aanleg van de weg quasi onmogelijk. In 1983 verschenen niettemin opnieuw plannen voor een stukje van de zuidelijke ring: hij zou verlengd worden tot de Alsembergsesteenweg. Hiervan is nadien echter niets terechtgekomen.

Restant van de afgeblazen doortrekking van de ring richting Ukkel: de beruchte 'bocht van Vorst'. Hier moest volgens de oorspronkelijke plannen de E19 Brussel-Parijs via een verkeerswisselaar op de ring aansluiten. Links: De ring richting Halle. De pijl wijst aan waar er zich een ongebruikte afslag van het knooppunt bevindt. Rechts: Een viaduct in het knooppunt wordt nu als parkeerplaats gebruikt; het afvalverwerkingsbedrijf Net Brussel heeft de terreinen in beslag genomen.

Een sluiting van de ring had een oplossing moeten aanreiken voor twee problemen: enerzijds werd het zwaar verkeer dan niet langer gedwongen om gebruik maken van de smalle gemeentewegen aan de zuidrand van Brussel, anderzijds kon het druk bezette noordelijk vak aanzienlijk ontlast worden. De problematiek is nog steeds erg actueel: op het 20ste Belgisch Wegencongres (2005) stelde de Road Federation Belgium de situatie aan de kaak, en sindsdien eist zij dat de bevoegde instanties de oude plannen onder het stof vandaan halen.